Rijdes aan de Gracht - Stadswandeling

De vele bruggetjes, smalle steegjes en oeroude panden. Amersfoort ademt historie uit! In vroegere tijden wierpen de bewoners vluchtburchten op: verhogingen van aarde en omgeven door palissades en grachten. De kastelen en ommuurde kloosters spreken nog steeds tot de verbeelding. De gewone mensen vonden hier vaak beschutting tegen rondzwervende benden.

Het bouwen van stenen muren, met poorten en ophaalbruggen, was in de middeleeuwen één van de belangrijkste stadsrechten. In 1259 kreeg Amersfoort haar stadsrechten van de bisschop van Utrecht, Hendrik van Vianden. Natuurlijk had de landsheer daar zelf ook voordelen van. Een versterkte nederzetting kon bijdragen tot de verdediging van zijn eigen grondgebied. De ommuringen van steden was echter een kostbare aangelegenheid. Door het ontbreken van natuursteen in onze streken moest men stenen laten bakken en soms over grote afstanden vervoeren. Er gingen dan ook tientallen jaren overheen voordat de verstening van de 1550 meter lange stadsverdediging een feit was geworden. Uw rondwandeling begint bij één van de meest fraaie en tot de verbeelding sprekende bouwwerken van deze mooie stad: De Koppelpoort.

Koppelpoort
Het unieke verdedigingswerk De Koppelpoort roept in haar volle breedte beelden op uit een periode waarin de bewoners zich in tijden van gevaar en na het vallen van de avond veilig konden voelen. Dan werden de landpoorten gesloten en werd het massieve eikenhouten balkenschot met behulp van de dubbele tredmolen in de opening boven het water neergelaten. Poortwachters zorgden er voor dat de burgers ‘s nachts rustig konden gaan slapen. De Koppelpoort moet rond 1400 n. chr. gebouwd zijn en is onderdeel van de eerste verdedigingsmuur die rond 1300 n. chr. om middeleeuws Amersfoort heen gebouwd werd.

Deze poort is waarschijnlijk niet alleen gebouwd als verdedigingswerk, maar heeft wellicht ook nog een functie gehad in het waterbeheersysteem van de stad. Toch heeft het voortbestaan van de Koppelpoort aan een zijden draadje gehangen. Toen aan het einde van de negentiende eeuw stemmen opgingen om deze oude en intussen vervallen poort te slopen, voerde de oudheidkundige vereniging Flehite een succesvolle strijd voor het behoud. Mede hierdoor kon stadsarchitect W.H. Kam, samen met de befaamde rijksbouwmeester Cuypers, in 1885 het spraakmakende restauratieplan ontwerpen. Zo markeert dit gebouw in feite ook de start van de Amersfoortse monumentenzorg. In 1996 werd de Koppelpoort wederom onderworpen aan een grondige restauratie, waarbij het credo “behouden gaat voor vernieuwen” hoog in het vaandel staat. Dat deze restauratie succesvol is verlopen blijkt wel uit de toekenning van de Europa Nostra Award in 1998. We lopen verder langs het oude haventje van de Kleine Spui...........

Wilt u verder lezen, download dan "de historische wandeling".